ΤΡΙΣΔΙΑΣΤΑΤΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ

     

 479-323 π.Χ.   

ΑΚΡΟΠΟΛΗ

     Την κλασική εποχή αρχίζει ένα νέο και μεγαλεπήβολο οικοδομικό πρόγραμμα στην Ακρόπολη. Η νότια μεριά του βράχου επιχώνεται και το έδαφος της επιφάνειας επιπεδώνεται ώστε να αντέξει τα θεμέλια του νέου Παρθενώνα. Καινούργιο τείχος χτίζεται και η είσοδος της ακρόπολης μεταμορφώνεται ριζικά με τα νέα Προπύλαια. Λίγο αργότερα χτίζεται το Ερέχθειο και διάφορα άλλα βοηθητικά κτήρια και ιερά.. Τα έργα όμως στην Ακρόπολη θα μείνουν ημιτελή (κυρίως τα Προπύλαια) με το ξέσπασμα του Πελοποννησιακού πολέμου. Τα ερείπια του αρχαίου ναού της Αθηνάς -αρχαίου νεώ- θα διατηρηθούν ως θύμηση των Περσικών πολέμων. Το ανατολικό μέρος του σηκού του, θα επισκευαστεί και θα λειτουργήσει ως ναός. Σύμφωνα με μαρτυρία του Ξενοφώντα ο ναός αυτός κάηκε το 405 π.Χ. αλλά πιθανότατα συνέχισε να υπάρχει για πολλούς αιώνες ακόμα, ίσως και μέχρι την Ρωμαϊκή εποχή.

Για να δείτε τις εικόνες σε μεγέθυνση κάντε κλικ πάνω τους.

Γενική άποψη της Ακρόπολης κατά τους κλασικούς χρόνους. Κάτω δεξιά τα Προπύλαια, η στοά της Βραυβρωνίας Αρτέμιδος με σχήμα "Π", η Χαλκοθήκη και ο Παθενώνας. Δίπλα στον Παρθενώνα, τα ερείπια του αρχαίου νεώ και το Ερέχθειο.

ΠΑΡΘΕΝΩΝΑΣ (447-438 π.Χ..)

   Ο Παρθενώνας ήταν ναός αφιερωμένος στην Αθηνά Παρθένο. Η κατασκευή του άρχισε το 447 π.Χ. με διαταγή του Περικλή στα πλαίσια ενός γενικότερου οικοδομικού προγράμματος στην Ακρόπολη. Αρχιτέκτονες υπήρξαν ο Ικτίνος και ο Καλλικράτης. Επιστάτης του όλου έργου και κυρίως του γλυπτικού διάκοσμου ήταν ο γλύπτης και φίλος του Περικλή Φειδίας. Ο Παρθενώνας είναι ένας μοναδικός δωρικός ναός που εμπεριέχει με απόλυτη επιτυχία και τον ιωνικό ρυθμό. Η απουσία βωμού στα ανατολικά καθώς και η εσωτερική διαίρεση του σηκού, αφήνουν να φανεί ότι η λειτουργία του κτιρίου δεν ήταν καθαρά θρησκευτική. Είναι γνωστό. ότι στο δυτικό δωμάτιο, τον οπισθόδομο, φυλασσόταν ο θησαυρός και τα χρήματα της Αθηναϊκής Συμμαχίας, που την εποχή εκείνη βρισκόταν σε πλήρη ακμή. Επίσης το διάσημο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς που βρισκόταν στον ναό ήταν επενδεδυμένο με το χρυσάφι των συμμαχικών πόλεων. Αυτό αποδεικνύει ότι ο Παρθενώνας λειτουργούσε περισσότερο ως θησαυροφυλάκιο της Αθηναϊκής Συμμαχίας, εμπεριέχοντας πλούτο, τον οποίο η Αθήνα είχε οικειοποιηθεί κατά μεγάλο μέρος από τους συμμάχους.

Ο Παρθενώνας από Βορειοδυτικά. Στα αριστερά φαίνεται ο αποκατεστημένος Αρχαίος Ναός της Αθηνάς και μπροστά το άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου του Φειδία (κατασκευάστηκε περίπου το 460 π.Χ).	Η δυτική πλευρά του Παρθενώνα.
Ο Παρθενώνας από νοτιοδυτικά.

ΠΡΟΠΥΛΑΙΑ (437-432 π.Χ.)

   Την κατασκευή των προπυλαίων ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Μνησικλής το 437 π.Χ. Το αρχικό σχέδιο (συμμετρικότητα της νότιας πτέρυγας με τη βόρεια) δεν ολοκληρώθηκε λόγω του Πελοποννησιακού πολέμου. Το κεντρικό κτήριο των προπυλαίων αποτελείται από δύο τμήματα εκ των οποίων το ανατολικό είναι πιο υπερυψωμένο. Αξιόλογο είναι το γεγονός ότι παρά την εξωτερική καθαρά δωρική εμφάνιση, οι έξι εσωτερικοί κίονες ήταν ιωνικοί. Μπροστά από τη νότια πτέρυγα βρίσκεται ο μικρός ιωνικός ναός της Αθηνάς Νίκης (427/6-424/3 π.Χ.). Στην βόρεια πτέρυγα κυριαρχεί το ορθογώνιο κτήριο της Πινακοθήκης όπου σύμφωνα με τον Παυσανία υπήρχαν πολλά αξιόλογα έργα ζωγραφικής (κυρίως του Πολύγνωτου) που δυστυχώς σήμερα έχουν χαθεί.

Άποψη από δυτικά. Στα δεξιά, ο ναός της Αθηνάς Νίκης.	Τα προπύλαια από νοτιοδυτικά.  Η πινακοθήκη είναι το κτήριο τέρμα αριστερά.	Άποψη από βόρεια. Σε πρώτο επίπεδο, η Πινακοθήκη. Στο πάνω μέρος, μόλις που φαίνεται η στοά της Βραυρωνίας Αρτέμιδος.
Η ανατολική πλευρά των προπυλαίων. Αριστερά, η στοά της Βραυρωνίας Αρτέμιδος.	Η ανατολική πλευρά των προπυλαίων από το πρόπυλο του περιβόλου του Παρθενώνα.	Η ανατολική πλευρά των προπυλαίων. Φαίνονται καθαρά οι 5 πύλες στο εσωτερικό, που χωρίζουν το κεντρικό κτήριο σε δύο τμήματα.

ΕΡΕΧΘΕΙΟ (421-407 π.Χ)

   Το Ερέχθειο αποτελεί τον ιερότερο τόπο λατρείας στην Αθήνα. Εκεί λατρεύονταν εκτός από την Αθηνά, ο Ποσειδώνας, ο Ήφαιστος, ο Κέκροπας (ο μυθικός πρώτος βασιλιάς της Αθήνας) και οι τοπικοί ήρωες Ερεχθέας και Βούτης. Όλη η ιστορία της πόλης συμπυκνωνόταν σε αυτό το σημείο. Απομεινάρια της διαμάχης μεταξύ Αθηνάς και Ποσειδώνα για την κυριότητα της πόλης είναι η ελιά που χάρισε η θεά στην πόλη και βρίσκεται στα δυτικά του κτηρίου και τα ίχνη της τρίαινας του  Ποσειδώνα στον βράχο απόπου ανέβλυσε αλμυρό νερό. Ακόμα, κάτω από την βόρεια πρόσταση του Ερεχθείου βρίκεται η τρύπα όπου σύμφωνα με τον μύθο κατοικούσε το ιερό φίδι του Εριχθόνιου. Σε ένα από τα εσωτερικά δωμάτια φυλασσόταν το πανάρχαιο (ακόμα και για τότε) ξύλινο άγαλμα της Αθηνάς (ξόανο) για το οποίο λεγόταν ότι είχε πέσει στη γη (ως ένδειξη της παλαιότητάς του). Μπροστά του έκαιγε η περίφημη "άσβεστος λυχνία".

   Το σημείο που χτίστηκε το Ερέχθειο δεν είναι καθόλου τυχαίο καθώς εκεί βρισκόταν και το Μυκηναϊκό ανάκτορο με όλα τα ιερά του. Το κύριο χαρακτηριστικό του Ερεχθείου, είναι η νότια πρόσταση των Καρυάτιδων, οι κίονες δηλαδή με τη μορφή γυναικών. Στον χώρο που περιέκλειαν θεωρούσαν ότι υπήρχε ο τάφος του Κέκροπα. Λίγο πιο δυτικά του Ερεχθείου βρισκόταν, στον ίδιο περίβολο, το Πανδρόσειο, μικρή στοά αφιερωμένη στη νύμφη Πάνδροσο, κόρη του Κέκροπα.

Δυτική άποψη. Στο κέντρο η ιερή ελιά της Αθηνάς. Δεξιά οι Καρυάτιδες και κάτω μόλις διακρίνεται το Πανδρόσειο.	Άποψη από βόρεια. Αριστερά κυριαρχεί η ιωνική βόρεια πρόσταση ενώ δεξιά πίσω από τον περίβολο είναι το Πανδρόσειο.	Η ανατολική πλευρά. Ο πρώτος από δεξιά κίονας, όπως επίσης και μία από τις Καρυάτιδες, αποσπάστηκαν από τον λόρδο Έλγιν και βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Στη θέση τους υπάρχουν αντίγραφα.	Ο αρχαϊκός ναός της Αθηνάς Παλλάδος που καταστράφηκε από τους Πέρσες. Η λειτουργία του συνεχίστηκε μετά την επισκευή ενός μέρους του σηκού, ίσως του οπισθόδομου.

ΤΟ ΑΡΡΗΦΟΡΙΟ

Το Αρρηφόριο ήταν ένα τετράγωνο κτίσμα στο βορειοδυτικό μέρος της Ακρόπολης. Ήταν ο τόπος κατοικίας των δύο Αρρηφόρων, δύο κοριτσιών ηλικίας 7-11 ετών, που επιλέγονταν κάθε χρόνο για να υφάνουν τον Πέπλο της Αθηνάς με τον οποίο κάλυπταν το ξόανο της θεάς κατά τη γιορτή των Παναθηναίων. Επίσης κατά τη διάρκεια των Αρρηφορίων κουβαλούσαν τα Ιερά Σκεύη (άρρητα-φέρειν). Ήταν κατασκευασμένο από πωρόλιθο και είχε τέσσερις πλευρές με μήκος 12,5 μέτρα η κάθε μία. Στην νότια πλευρά όπου και η κεντρική είσοδος, υπήρχε κιονοστοιχία με δύο ή τέσσερις δωρικούς κίονες. Στα δυτικά, υπήρχε μία τειχισμένη αυλή όπου οι Αρρηφόρες έπαιζαν και ονομαζόταν Σφαιρίστρα των Αρρηφόρων. Πολύ σημαντικό ρόλο στο κτήριο αλλά και στις γιορτές τις οποίες εξυπηρετούσε, ήταν η σκαλισμένη στην βόρεια πλαγιά της Ακρόπολης κλίμακα η οποία συνέδεε το Αρρηφόριο με την πόλη. Από αυτήν την κλίμακα γινόταν η "Κάθοδος των Αρρηφόρων" κατά τα Αρρηφόρια.

Το Αρρηφόριο με την αυλή του από τα νοτιοδυτικά. Στην αυλή διακρίνεται η μικρή κλίμακα που οδηγούσε στην πόλη.

ΑΛΛΑ ΚΤΗΡΙΑ

   Πάνω στην ακρόπολη υπήρχαν και διάφορα άλλα βοηθητικά κτήρια, ιερά και βωμοί. Τα βασικότερα αυτών είναι: Η στοά της Βραυρωνίας Αρτέμιδος, η Χαλκοθήκη, το Αρρηφόρειο και τα ιερά του Πολιέου Διός και του Πανδίονος.

Το ιερό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος (προστάτιδα των λεχώνων). Λειτουργούσε ως παράρτημα πιθανότατα του μεγάλου ιερού στη Βραυρώνα Αττικής. Είχε σχήμα "Π" και στις πλαϊνές πτέρυγες φυλάσσονταν τα αναθήματα των πιστών.	Η Χαλκοθήκη αποτελούσε χώρο φύλαξης των πολυάριθμων χάλκινων αναθημάτων (αγάλματα, όπλα, σκεύη) που προσέφεραν οι πιστοί στην Αθηνά. Επιγραφή που βρέθηκε εκεί αναφέρει ότι όλα αυτά τα αντικείμενα ανήκουν στη θεά.	Το ιερό του Πολιέου Διός. Σε αυτό πραγματοποιούνταν θυσίες βοδιών κατά τους εορτασμούς των Διιπολίων. Για τον λόγο αυτό, κατά τους αρχαϊκούς χρόνους εκτρέφονταν εκεί δίπλα, βόδια όπως φαίνεται από μία επιγραφή που απαγορεύει τη ρίψη κοπριάς στα δυτικά του ναού(!).	Το ιερό του Πανδίονος.Αφιερωμένο στον μυθικό ήρωα και βασιλιά Πανδίονα, γιο του Εριχθόνιου ή του Κέκροπα. Σε αυτό πραγματοποιούσε τις διάφορες τελετές της η Πανδιονίδα φυλή (μία από τις 10 φυλές των Αθηνών). Στη θέση του βρίσκεται σήμερα το παλιό μουσείο της Ακρόπολης.